Frank Sühnel

Zawsze myślisz, że znasz okolicę. Ale wcale tak nie jest. Przynajmniej nie do końca. Miasto, miejsca, ulice, są znajome, ponieważ często są odwiedzane lub przemierzane rowerem na spotkania lub wycieczki. Na piechotę jest to jednak zupełnie inne doświadczenie.

Kamenz, z serbołużycką nazwą oznaczającą "małe miasteczko na kamieniu", jest punktem początkowym Via Sacra. Przynajmniej tam rozpocząłem swoją pielgrzymkę, która zabrała mnie do dziewięciu świętych miejsc na Łużycach pieszo w czternastu jednodniowych etapach. Miejscowy kościół klasztorny z muzeum sakralnym św. Anny jest pierwszym przystankiem na tej "drodze sanktuariów". Pozostaje to wycieczka zewnętrzna, Corona zamknęła drzwi do wnętrza. Mimo to XV-wieczny budynek robi wrażenie. Trasa prowadzi przez rynek, z ratuszem, który nie do końca pasuje do zespołu, do pięknej fontanny św. Andrzeja, której nigdy wcześniej nie zauważyłem. Prawdopodobnie dlatego, że niestety, jak to często bywa, rynki są nadużywane jako parkingi i fontanna została zablokowana. Ławki z mięsem przypominają czeskie place z arkadami.

Kolejny kościół, dominujący nad najwyższym punktem miasta, Mariacki, kilkadziesiąt lat starszy od kościoła klasztornego. Już imponujący. Otaczający cmentarz tchnie spokojem i przemijaniem.

Dość miasta, nasze stopy chcą teraz chodzić. Dolina Herrental, ze swoją smutną historią, powraca do natury. Nie pamiętam, żebym kiedykolwiek widział więcej jaszczurek piaskowych opalających się lub latających niż tutaj. Przemilczmy ścieżkę przez przedmieścia z wieloma ogrodami grozy, żwirowanymi, z bezużytecznymi krzewami, ogrodzonymi, otoczonymi.

Las miejski Kamenz jest znowu piękny, z czcigodnymi starymi drzewami zapewniającymi cień. Ścieżka - równie przyjemna, co zaskakująca. Czasem wzdłuż skraju pola, czasem alejką, czasem przez zielone pola.
Wieża kościoła Nebelschütz pojawia się jako drogowskaz, ale zostaje w tyle. Pięknie odrestaurowane historyczne granitowe drogowskazy przypominają nam o starych szlakach, które straciły na znaczeniu.

Kawałek starożytnego grubego bruku w pobliżu Sandgrube przenosi Cię z powrotem do przeszłości. Dojeżdżamy do pierwszej miejscowości, Wendisch Baselitz. Jak sama nazwa wskazuje, jest ona wendyjska, czyli serbołużycka. Wyjątkowość tego obszaru o słowiańskich wpływach jest natychmiast widoczna. W prawie każdej zagrodzie znajduje się dobrze utrzymany złoty krucyfiks, a także na wielu skrzyżowaniach. Tablice pamiątkowe ze scenami biblijnymi towarzyszą wędrowcom w drodze przez wioskę. Ludność serbołużycka nigdy nie porzuciła wiary katolickiej i otwarcie ją wyznaje. Niestety, puby i sklepy nie działają, więc trzeba zabrać ze sobą wszystkie przekąski. Po około dziesięciu kilometrach zaczyna doskwierać głód i pragnienie.

W Wendisch Baselitz wybrana przeze mnie trasa spotyka się z Via Regia. Jednak ta królewska droga, ten szlak pielgrzymkowy wszystkich szlaków pielgrzymkowych, często prowadzi asfaltowymi (rowerowymi) ścieżkami i drogami. Nie sądzę, by ktokolwiek podkreślał tam piękno, przyjemność pieszej wędrówki. Ale nie tylko budowle sakralne i skarby sztuki są celem, ale także ścieżka i przyroda. To jest dla mnie ważne. Być może także dla niektórych ludzi, którzy chcą odbyć pielgrzymkę wzdłuż Via Sacra.

Szczególną atrakcją jest kolumna modlitewna, barokowa kapliczka przydrożna w pobliżu Dürrwicknitz, która stoi na środku skrzyżowania. Piękna, z wyjątkowym efektem, wszystko prowadzi do niej i wszystko od niej odchodzi. Wieże klasztoru St Marienstern widać niemal na wprost. Spotykam pierwszego pielgrzyma Jakuba, identyfikuje go muszla na plecaku. Witamy się, rozmawiamy o trasie, o tym skąd idziemy. Dokąd, to jasne. Dlaczego idę w złym kierunku? Wyjaśniam mu to. Nie do końca ma to dla niego sens. Życzymy sobie dobrej podróży. Do Santiago jeszcze długa droga.

Klasztor St Marienstern. Co za kompleks. Harmonijny, estetyczny. Ale jakoś mało żywy. Cóż, Corona, wszystko jest zamknięte. Ale kościół jest otwarty. Trochę mnie to przytłacza. Ten przepych, ta wspaniałość, ta ostentacja. Od razu przychodzi mi na myśl pewien Austriak, który na widok jeszcze bardziej przeładowanego opactwa Melk wykrzyknął: "To barokowe gówno". Zupełnie jak Austriak. Ale nie mylił się tak bardzo. Krytyczne myśli pojawiają się również w obliczu tego, choć minionego, bogactwa. Niemniej jednak można dać się porwać atmosferze tego miejsca i poczuć, nawet dla ateistów, czym może być wiara.

Panschwitz-Kuckau to właściwie odpowiednie miejsce na zakończenie etapu. Postanowiłem jednak pojechać aż do Crostwitz, aby była to jednodniowa wycieczka. Jeszcze kilka kilometrów, pół aleją, przez pola i krzaki. Piękne widoki otwierają się raz po raz. Wieża kościoła jest widoczna z daleka i tym razem jest celem podróży. Kościół parafialny pod wezwaniem świętych Szymona i Judy Tadeusza jest typowym późnobarokowym budynkiem, jak to często bywa. To, co czyni go tak wyjątkowym, to imponująca, ręcznie wykonana droga krzyżowa wzdłuż muru cmentarnego.

To tutaj pochowany jest prawdopodobnie najważniejszy serbołużycki pisarz, Jurij Brězan. Jest to serbołużycka kraina, łatwo rozpoznawalna dzięki wielu krucyfiksom i posągom religijnym. W przeciwieństwie do wiosek zamieszkanych przez Niemców, ma inną kulturę, konserwatywną, ale kosmopolityczną, gościnną i przyjazną. Schronisko dla pielgrzymów Moniki - znam tylko jej imię - może mnie przyjąć, mimo że nie jestem pielgrzymem na Drodze Świętego Jakuba, ale pielgrzymem Via Sacra. Kończę ten pierwszy etap Via Sacra z lekkim zdumieniem, zaskoczony tym, jak zróżnicowany był pod względem przyrodniczym i kulturowym, ale także wszystkimi drobiazgami po drodze.

Po pierwsze, ten etap był dla mnie osobiście jednym z najbardziej nieprzyjemnych. Prawie wyłącznie po asfalcie, prawie wyłącznie po ruchliwych drogach. Nawet najtwardszy pielgrzym tego nie lubi. A jednak ma też swoje uroki i cechy szczególne.

Na szczęście nie jest niedziela ani poniedziałek, więc mogę kupić pachnące ciasto w piekarni w Crostwitz. Śniadanie gwarantowane. Ludzie z miasta byliby zaskoczeni niskimi cenami. Zaleta życia na wsi: tani piekarze. Jeszcze raz do kościoła, który jest otwarty. Jak na kościół katolicki jest prawie bez ozdób. Zwiedzanie cmentarza, kolejne spojrzenie na ciekawą drogę krzyżową... A ponieważ pielgrzym kilkakrotnie przekracza strumień Satkula we wsi, od razu przychodzi na myśl Jurij Brezan, serbołużycki pisarz, który jest tu pochowany. A na jego nagrobku czytamy: ... wono by było hinaše morjo hdy by njepřiwzało tež wodu rěčki Satkule. - "Byłoby to inne morze, gdyby nie przyjmowało również wody potoku Satkula". Cóż za piękne zdanie. Bardzo lubię książki Sorbiana, a strumień często odgrywa niemal mistyczną rolę w niektórych jego dziełach.

Po zaledwie kilkuset metrach ścieżka pielgrzymów spotyka się z drogą i nie opuszcza jej aż do Bautzen. Gdybym chciał uniknąć blaszanego asfaltu, nie miałbym innego wyboru, jak tylko zygzakować po błotnistych wiejskich drogach i przejechać przez zielone pola, a dotarcie do Bautzen zajęłoby mi dwa dni.

W Prautiz, na skraju którego przejeżdżasz, znajduje się piękna kolumna modlitewna z 1810 r. Och, powinieneś wiedzieć więcej o wszystkich świętych, wtedy wiedziałbyś, kim jest Pan na kolumnie i co trzyma w rękach. Cała trasa usłana jest krucyfiksami, po jednym na każdym skrzyżowaniu i w wielu gospodarstwach. Przeważnie ze złotym Jezusem, prawie naturalnej wielkości. Napisy na nich są wyłącznie w języku serbołużyckim. Wyjątkowe jest to, że można zobaczyć tak wiele świadectw religijnych i prawdopodobnie także spowiedzi.

Za skrzyżowaniem do Nucknitz, które znam z festiwalu metalowego Nukstock, zaczyna się piękna aleja. Ciągnie się ona prawie aż do Storcha. Zabawna nazwa miejscowości, których w okolicy jest kilka. Najpiękniejsza z nich to Dreikretscham. Co oznacza trzy puby. Podobno kiedyś istniały przy brodzie przez Schwarzwasser. Byłbym szczęśliwy, gdyby ten, który nadal istnieje, służył spragnionym pielgrzymom. Ale na szyldzie jest napisane, że obecnie jest otwarty tylko na uroczystości rodzinne i tym podobne. Wielka szkoda.

W rzeczywistości jedynym miejscem, w którym można się posilić na całej trasie do Bautzen, jest piekarnia w Storcha. Smutne. Czy ludzie, którzy tu mieszkają, zawsze siedzą wieczorem w domu? Serbołużyczanie są mi znani jako towarzyscy, lubiący imprezy ludzie. Musi być jeden lub dwa garaże lub stodoły, które są wykorzystywane do innych celów, nie wyobrażam sobie tego inaczej.

Raz po raz pędzące samochody przeszkadzają w chodzeniu. Drogi są tak wąskie, że słabsi użytkownicy muszą zjeżdżać na pobocze lub nawet na pola, które często są zaorane aż do krawędzi drogi. Ludzie często jeżdżą tak, jakby to była sprawa życia i śmierci. Wydaje się, że ludzie nie mają już czasu. Jestem na pielgrzymce, mam cały czas. Jest też ofiara wypadku drogowego. Duży, przejechany zając leży na poboczu drogi, myszołów i wrona walczą o padlinę. Niechętnie odlatują, gdy zbliża się pielgrzym. Niedawno zmarły Rüdiger Nehberg miałby niezły ubaw. Ja natomiast myślę, że w Bautzen będzie coś do jedzenia. Ale do tego jeszcze długa droga.

Miłym miejscem na przerwę jest tak zwany Pomnik Milenijny. Przedstawia on słowiańskich apostołów Cyryla i Metodego, którzy przynieśli wiarę chrześcijańską na ziemie słowiańskie. I to właśnie dzięki nim musieliśmy zmagać się z cyrylicą na lekcjach rosyjskiego w szkole.

Obaj są nieco chudzi, gdy spoglądają na kraj. Czy byli aż tak chudzi, czy też brąz był po prostu zbyt drogi? Kto wie. Kilka kamiennych krzyży pokutnych dopełnia całości.

Droga ciągnie się teraz powoli w kierunku Bautzen. Pielgrzymi z St Jacob's zbliżają się do mnie, mają cztery tygodnie i chcą zobaczyć, jak daleko mogą dojść. Ale mają już dość asfaltu.

Przedzieram się przez Salzenforst i Schmola, autostrada ryczy i śmierdzi. Ale widzę już wieże Budziszyna. Promyk nadziei. Dolina Szprewy znów nabiera szyku, potem wjazd starymi uliczkami do miasta. Ponieważ podróżuję Via Sacra, naturalnie odwiedzam kościół z załamaniem. Nikt tak naprawdę nie wie, dlaczego katedra została zbudowana nieco za rogiem. Być może popełniono błąd w orientacji na wschód i poprawiono go podczas budowy. Inni twierdzą, że podążali za skałą pod ziemią. Druga szczególna cecha: jest to kościół symultaniczny, pierwszy w Niemczech i jeden z największych. Protestanci i katolicy mogą spotykać się przy ogrodzeniu dzielącym kościół.

Zabieram swój mały pielgrzymi bagaż do miejsca zakwaterowania. Wybór jest duży, ale łączy je to, że nie są tanie. Mimo zmęczonych asfaltem i brukiem stóp, spaceruję po pięknym, przesiąkniętym historią miasteczku. Jako mieszkaniec Pulsnitz, naturalnie spoglądam na szczyt Rietschel. Grupa turystów tłoczy się przed sklepem z musztardą, a ja myślę o cudownie dziwnej piosence Foyer des Arts "Tun sie Senf drauf" (Posmaruj to musztardą) i śmieję się. Pytam, z czego tu się śmiać. Och, z niczego. I tak kończy się drugi etap Via Sacra.

Dzisiaj wybieramy się w góry. Cóż, wzgórza. Ale jednak. Celem jest Cunewalde-Weigsdorf, z dużym szpicem prowadzącym nad Czorneboh. Po poprzedniej asfaltowej włóczędze z niecierpliwością pakuję plecak pielgrzyma. Rzut oka na mapę pokazuje, że po drodze są dwa punkty gastronomiczne. Ale to są niespokojne czasy, Corona, to wszystko, co musisz powiedzieć. Tak więc, zgodnie ze starym powiedzeniem "lepiej mieć niż nie mieć", lepiej złożyć wizytę w supermarkecie - trasa z Bautzen oferuje prawie cały asortyment. Trasa trochę się wlecze i gdybyś obudził się wcześnie na tych bezimiennych przedmieściach, nieświadomie przeniesiony do nich: tak, gdzie jestem? Nie mam pojęcia. Ponieważ wszystkie wyglądają tak podobnie. Jak pierścienie roczne, w tym przypadku pierścienie stulecia: Historyczne centrum miasta (wysoka wartość rozpoznawcza), pierścień Gründerzeit i pas willowy (ograniczona wartość rozpoznawcza), nowe obszary zabudowy i zupełnie nowe obszary zabudowy z domami szeregowymi (brak wartości rozpoznawczej).

Ale potem zaczynają się łąki, jest maj i wiele miejsc pięknie kwitnie. Janowce, rumianki, chabry, dzwonki, maki i koniczyna. Pomiędzy nimi, oczywiście, rolnicze pustynie bez pasów kwiatów, zaorane aż do drogi, tak, gdzie mieszkamy? Tak, mieszkamy również tam, gdzie ludzie osiedlili się ponad tysiąc lat temu, co widać na murze pierścieniowym na wzgórzu Schmoritz, liczącym co najmniej 1400 lat. Czego bym nie dał, aby móc podróżować w czasie i zobaczyć tę ziemię przez wiele tysiącleci. Jak wyglądały lasy, jak wyglądali ludzie? To byłoby bardzo ekscytujące.

Od dawnego Wallbergu do Rote Schenke nie jest daleko, a pielgrzym wychodzi szczęśliwy z tego widoku. Oferta specjalna jest oznaczona jako "Black Forest gateau". Już mnie tam mają. Miłośnikom piwa słabną kolana na myśl o Schwarzwaldzie. Ponieważ:

Bez gateau, ciasta i ciastek
życie nie ma celu.

Ale niestety, niestety, nie spełnia oczekiwań. Ale cóż, podniosło się, coś było, a to jest wiele warte.

Teraz zaczyna się najpiękniejszy odcinek dzisiejszej pielgrzymki, czyli grzbietowa ścieżka na Czorneboh. Diabeł miał tu ciężkie zadanie, bo wiele miejsc jest z nim związanych. Szczególnie piękna jest "diabelska stopa", musiał na niej tupać w strasznym gniewie, odcisk jest tak głęboki. Pub musiał być zamknięty.

Następnie znajduje się "diabelska umywalka". Jest bardzo mała w porównaniu do odcisku stopy, ale kto by się spodziewał, że diabeł ma wysoki poziom higieny, przynajmniej nie ja. A poza tym leśniczy i pielgrzym myją się z kubka na szczoteczki do zębów i są czyści jak wykąpany obywatel. Tuż za Czornebohem "diabelskie okienko", przez które zawsze wyglądał. Czy pozdrawiał przyjaźnie?

Piękna ścieżka z postrzępionymi skałami, które są radością do wspinaczki. Po dotarciu na szczyt góry, na Czarnego Boga, jak można by to przetłumaczyć na niemiecki, trzeba wspiąć się na wieżę, aby uzyskać widok. Więc najpierw praca, czyli schody i panorama, a potem przyjemność, w tym przypadku świeżo stuknięty Landskron, ewentualnie dwa. I bockwurst z kiosku. Podsłuchuję rozmowę dwóch sprzedawców, którzy mówią mi, że w garnku zostało dobre dziesięć kiełbasek bockwurst. A potem zamykają sklep, mimo że górscy goście wciąż napływają. Godzina zamknięcia, 4 po południu. Cóż, może dziesięć Bockwüstes to ich kolacja i naprawdę nic więcej nie zostało. Wtedy byłoby to zrozumiałe.

Dzisiejszy cel, Weigsdorf-Köblitz, to mniej więcej podróż powrotna. Jest bardzo prosty powód, dla którego wybieram tę trasę. Nie znalazłem miejsca na nocleg w samym Cunewalde. Jedyne jest w Weigsdorf, w hotelu. Ścieżka biegnie tam często wzdłuż skraju lasu, z lasem po prawej i łąką pełną stokrotek i dzwonków po lewej. Widok może rozciągać się nawet na Bieleboh, Białego Boga, jak nazywana jest góra naprzeciwko. Zawsze mnie to fascynowało, Bieleboh i Czorneboh, biel i czerń, przeciwstawne zasady, niebo i piekło, anioły i diabły. W postaci dwóch gór, cudowne.

Ścieżka prowadzi przez wioskę Schönberg. I właśnie tam można znaleźć pierwsze ładne domy z muru pruskiego. Serbołużycki obszar osadniczy jest teraz za mną - górski grzbiet tworzy granicę, teraz jestem w Umgebindland. Dlaczego ludzie budowali takie niewygodne domy? Na pewno nie tylko dlatego, że są piękne. Nie trzeba wiedzieć wszystkiego. Po długiej pielgrzymce pragnienie wiedzy nie jest już tak intensywne, to raczej pragnienie profanum, które można ugasić w hotelowym pubie. Jutro w planie ciekawsze punkty Via Sacra - kościół w Cunewaldzie i Biały Bóg, a celem jest Löbau.

Dziś jedziemy w górę Bieleboh. Ale najpierw czas na Cunewalde, stację Via Sacra. Po obfitym śniadaniu zakładam plecak i ruszam w drogę. Dwadzieścia pięć lat temu mogłem podróżować z Weigsdorf do Cunewalde pociągiem. Już w 1865 roku mieszkańcy wioski błagali rząd Saksonii o budowę linii kolejowej. Pierwszy pociąg dotarł do Cunewalde dopiero w 1890 roku. Dobre sto lat później było już po wszystkim, podobno linia kolejowa nie była już nikomu potrzebna. Pamiętam, jak podróżowałem nią w czasach mojej młodości. Teraz stary nasyp kolejowy jest ścieżką rowerową i pieszą. Jest to nie tylko wieś z największym wiejskim kościołem w Niemczech, ale wydaje się być również jedną z najdłuższych. Od znaku wioski do znaku wioski jest dobre dziewięć kilometrów. Ale dotarcie do małych domów z muru pruskiego zajmuje tylko pół godziny.

Po drodze znajduje się wiszący ogród wannowy, obsadzony starymi pływającymi cynkowymi wannami, oryginalny. Potem małe domki. I przyznaję, jestem zaskoczona. W pozytywny sposób. Spodziewałam się kiczowatej, nudnej sielanki z krasnalami ogrodowymi, a znalazłam pięknie i umiejętnie wykonany miniaturowy park, na który przyjemnie się patrzy. Został zbudowany przez ludzi, którzy nie potrzebowali już kolei z powodu braku pracy.

Naprawdę ładna kraina krasnoludków. I pobudza wyobraźnię, myślisz o Podróżach Guliwera i o tym, jak by to było, gdyby ludzie mieszkali w domach wszędzie, a teraz pojawia się gigant w postaci pielgrzyma. Malutkie kufle do piwa w żłobku, naparstki... I przychodzi mi do głowy myśl, że rozwiązaniem naszych problemów środowiskowych i klimatycznych byłoby, gdyby wszyscy ludzie byli tak mali, że mogliby zmieścić się w tych domach. Znacznie mniejsze zużycie energii, zasobów i materiałów. Ale każdy bezpański kot domowy staje się śmiertelnym zagrożeniem. Lepiej nie.

Niedaleko stąd do największego wiejskiego kościoła w Niemczech. Przed budynkiem kościoła stoi niezwykły wiekowy dąb, który mógłby opowiedzieć historię kościoła, był tam od zawsze. Z zewnątrz budynek sakralny jest raczej pozbawiony ozdób, ale wnętrze jest bardzo ładne. Prezbiterium jest pięknie pomalowane, ambona wystaje w głąb kościoła, niemal unosząc się w powietrzu. Ogromna sala z trzema galeriami. Organy są odpowiednio majestatyczne. Byłoby tam miejsce dla ponad połowy obecnej populacji Cunewalde. Ale jestem sam, nie ma tu żywej duszy. Delektuję się ciszą. Odgłosy codziennego życia, nawet jeśli wciąż je słychać, zniknęły. Tworzy się medytacyjna atmosfera, jak w wielu świętych budynkach, czy to chrześcijańskich, buddyjskich czy żydowskich, nawet dla mnie, niewierzącego. No i jest jeszcze ten szczególny zapach, który przylega do starych kościołów. Naprawdę muszę się oderwać, aby kontynuować spacer.

Znowu piękne domy Umgebinde, tym razem w oryginalnym rozmiarze. Niektóre z nowymi plastikowymi oknami. Zrozumiałe, nie trzeba ich malować, ale nieatrakcyjne. Wchodzimy na grzbiet górski ścieżkami łąkowymi, kwitną chabry i trawy, a alergicy na pyłki będą kichać. Susza ostatnich lat dała o sobie znać. Monokultury świerkowe są martwe, wszystko jest brązowe. Tym bardziej niezrozumiałe jest, że wyrosły już nowe plantacje właśnie takich świerków. Niestety, zdolność ludzkości do uczenia się nie wydaje się odległa.

Pod względem formacji skalnych Bielebohkamm nie jest zbyt ekscytujący. Ostatnia epoka lodowcowa wyczyściła go. To, co pozostało, to dudniące kamienie, niewielki stos chwiejących się skał. Pod względem piwa sprawy również nie wyglądają tak dobrze, Baude serwuje tylko okropne piwo reaktorowe. Trwa jakaś przynosząca straty impreza, z głośników leci Schlagerbums. Szybko na wieżę, skąd rozpościera się wspaniały widok na łużyckie góry. Moje oczekiwanie rośnie, ponieważ będę podróżował przez ten górzysty region przez wiele dni.

Z każdym kilometrem od szczytu jest coraz mniej wycieczkowiczów, pani Fischer staje się cichsza i milknie, aż pielgrzym znów jest sam na otwartej przestrzeni. Zawsze wzdłuż grzbietu, aż zniknie w krajobrazie. Ścieżka wije się wokół wzgórz do Kleindrehsa, gdzie przechodzi przez park dawnego małego zamku. Dwa dęby całują się, stoją obok siebie i mają grzbiety jak stykające się usta, co wygląda pięknie. Orientacja na tym odcinku wymaga nieco uwagi, ponieważ często nie ma już drogowskazów.

Wzdłuż ścieżki można znaleźć "żebrzący kamień", gdzie w przeszłości podobno spotykali się włóczędzy. Dziś już ich tu nie ma, ponieważ nie ma już włóczęgów. Wzdłuż ścieżki znajduje się jeszcze jeden mały klejnot, Bubenik, bazaltowa wychodnia przypominająca wulkaniczne czasy Łużyc. Löwenköpfchen to nazwa jednej z formacji skalnych, z dużą dozą wyobraźni i być może przy pełni księżyca... Roślinność typowa dla takich siedlisk jest cudownie piękna. Szczególnie sasanki są w pełnej okazałości.

Następny przystanek: Löbau, miejsce docelowe etapu. Jestem już bardzo głodny i spragniony, ale znowu się wlecze. Kolejne półtorej godziny, z czego większość przez Oelsa i Altlöbau. Znów można studiować piękne projekty ogrodów frontowych, trawniki akademicko-wojskowe, tu i ówdzie można też spotkać krasnala. Następnie docieram do centrum miasta. Nie muszę długo szukać, pierwsze otwarte drzwi to, jak to często bywa, drzwi kebaba. Ma produkty lokalnego browaru, brawo i Dürüm do tego, a świat znów wygląda całkiem znośnie. Trasa pielgrzymki rozdziela się jutro. W górę, bezpośrednio w kierunku Görlitz, lub w dół, w kierunku Herrnhut i Zittau. Będę na niej spał.

To nieco krótszy etap. Nie dlatego, że na pielgrzymce nie należy się spieszyć - zdecydowanie nie należy. Wynika to raczej po raz kolejny z infrastruktury turystycznej, a raczej jej braku. Miejsce, które mogłoby być fajną destynacją, nie może zaoferować miejsca do spania. A wioska, która oferuje miejsce do spania, nie ma zaplecza gastronomicznego. No cóż. Więc albo idziesz dobre trzy kilometry od pokoju do pubu i z powrotem. Albo z powrotem pod górę, do Rotstein. Zmęczony turysta mógłby tam również spać. Ale wtedy dystans byłby za krótki, a następny dzień za długi. Albo trzeba coś ze sobą zabrać. Napoje są dostępne w pensjonacie. Śniadanie również. Więc matryca jest rzucona, wieczór telewizyjny z Bemme, którego zwykle nie mam. Mógłbym po prostu udać się na pielgrzymkę w ciągu dnia. Ale niebezpieczeństwo picia gęsiego wina, jedzenia koniczyny na łużyckich pustkowiach i spania w liściach jest dla mnie zbyt duże. Do tego dochodzą wszystkie zwierzęta, które chcą cię zjeść, wilki, niedźwiedzie, rysie, tygrysy szablozębne i reszta, o nie.

Tak więc dzień pielgrzymki rozpoczyna się od spaceru po częściowo ładnym mieście Löbau i wizyty w lokalnym sklepie spożywczym. Stary rynek z ratuszem i kilkoma pięknymi domami jest przyjemny. Niestety bez żadnej zieleni. Centrum informacji turystycznej jest oczywiście zamknięte. Kościół Mikołaja jest wart odwiedzenia. Nie tak bardzo wewnątrz, zbyt euforyczne nowoczesne renowacje wykonały świetną robotę. Ale portal ze świętymi jest niezwykły. Być może najciekawszą częścią Löbau, oprócz browaru, jest Dom Schminke. Ponieważ jednak ten klejnot leży zupełnie naprzeciwko mojej trasy, chcę go uratować. Bo jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, wrócę tu za dziesięć dni. Święty szlak zatacza pełne koło w Löbau. Postanowiłem obejść szczyt, że tak powiem, zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Może tak działa mój wewnętrzny zegar. Wokół szczytu. Tak więc dzisiejszym celem jest Sohland am Rotstein.

Kupiłem prowiant na spacer i do pustelni. To niesamowite, jak wiele sklepów mięsnych nazywa się Wolf. Nomen est omen, to zawsze działa. Mijam König Albert Bad, który już dawno przestał być uzdrowiskiem i był kilkukrotnie odnawiany. Piękny budynek. Po przekroczeniu Löbauer Wasser jest już z górki. Przez uroczą aleję lipową Friedenshain do nieco marsowego Pomnika Zwycięstwa i dalej i dalej w górę. Po drodze znajduje się fontanna Honigbrunnen. Cóż za poetycka nazwa. Mówi się, że było to jedno z niewielu źródeł na Löbauer Berg. Ale jest tam tylko drogie piwo przemysłowe.

Teraz zaczyna się bardzo piękna ścieżka wokół północnego stożka, Schafberg. Niemal naturalne lasy liściaste, dzikie kamienie. Jak piwnica z pieniędzmi. Niestety na próżno czekam, aż się otworzy i zaoferuje mi swoje bogactwa. Zamiast tego odkrywam inny wspaniały skarb nieco dalej na szlaku. W punkcie widokowym Oskar Rolle Bank, który sam w sobie jest fantastyczny z widokiem na Góry Łużyckie, jest mnóstwo sasanek i bardzo rzadka lilia kolczasta. A także inne piękności. Tak, pielgrzym Bierbarbar naprawdę lubi kwiaty i rośliny. Löbauer Berg i inne bardzo przypominają ukochane czeskie góry. Wynika to z pochodzenia wulkanicznego. Być może również dlatego, że Łużyce należały do Czech do 1635 roku. Być może. Na bazaltach i fonolitach rosną bardzo szczególne rośliny, które nie dbają o granice państwowe czy terytoria. Po prostu rosną, jeśli środowisko jest odpowiednie.

Wiele lat temu mieszkańcy zbudowali na górze niezwykłą wieżę. Jest bezkonkurencyjna i nie można jej znaleźć, ponieważ jest wyjątkowa. I podobnie jak wieża, widok jest wspaniały. Jedynie betonowy Telestengel na Schafbergu przeszkadza. Czy nie mogła być wykonana z żeliwa? Wtedy mieszkańcy Löbau byliby jeszcze bardziej znani zamiast tego uciążliwego elementu.

Gdy turysta opuści urokliwy masyw górski, początkowo niewiele się dzieje. Przez dwie wioski, wzdłuż pól i dróg, stawiasz jedną stopę przed drugą i gwiżdżesz do siebie. W Rotstein znów robi się ciekawie. Jest równie wulkaniczny, porośnięty pięknym lasem i wieloma rzadkimi roślinami. Jest to prawdopodobnie najstarszy rezerwat przyrody w Saksonii, datowany na 1912 r. Dziwne, że podobnie jak łaźnie czy wieża, nie nosi imienia króla. Jednak możni nie przepadali i nie przepadają za przyrodą, z wyjątkiem polowań. Nie zmieniło się to do dziś. Jest też wieża. Nie jest ona odpowiednia dla każdego. Każdy, kto ma choćby lekki lęk wysokości, nie będzie czuł się komfortowo. Jednak ci, którzy pokonają ten strach i wejdą na ten metalowy słup, doświadczą stąd wspaniałego panoramicznego widoku. Jeśli po wejściu i zejściu nadal jesteś trochę roztrzęsiony, może to zostać potajemnie zinterpretowane jako alkoholizm, jeśli zamówisz piwo w pubie na górze. Lepiej więc wcześniej zebrać się na odwagę...

Schodzimy teraz przez bajkowy las do wioski. Minęliśmy Diabelski Kamień. Wioska jest długa. Spotykam młodą kobietę, która pyta, czy czegoś nie potrzebuję. Ponieważ nic tu nie było, może pomóc. To bardzo miłe. Opowiada mi o inicjatywie, która raz w miesiącu ożywia starą piekarnię i że można tam odbierać zamówienia na jedzenie, trochę jak w małym wiejskim sklepie. Chcą również ożywić sklep jako kawiarnię i dać mieszkańcom Sohland miejsce, w którym mogą się spotkać i porozmawiać. Niestety, co wydaje mi się niemal symptomatyczne, to fakt, że wyraźnie nie jest stąd. Z mojego doświadczenia z innych miejsc wynika, że miejscowi rzadko myślą o takich rzeczach. Trzymam kciuki za nią i jej kilku współtowarzyszy podróży, aby jej plan się powiódł. Kilkaset metrów do miejsca zakwaterowania. Przyjazna gospodyni pokazuje mi, gdzie znaleźć napoje jęczmienne, a ja odpoczywam na kanapie, aby zakończyć w większości piękny dzień.

Po wczorajszym wieczorze przypomniałem sobie, dlaczego od lat wycinam telewizję ze swojego życia. Gospodyni nie może wypić tyle piwa, żeby przepić program. Łatwo zrozumieć, dlaczego tak wiele osób jest tak zdesperowanych i nie potrafi wymyślić nic innego do robienia w wolnym czasie poza oglądaniem telewizji. Cóż, zamilczmy...
Naprawdę nie mogę się doczekać dzisiejszego etapu, ponieważ muszę przyznać, że nigdy wcześniej nie byłem w tej okolicy. Góry Königshain i ich okolice. Od dawna chciałem tam pojechać. Teraz to się stało, moja pielgrzymka prowadzi przez góry. Początek etapu jest trochę trudny i znowu asfalt. Jedynym miejscem ze sklepami jest Reichenbach OL, więc muszę się tam zaopatrzyć na cały dzień. Niestety nie ma czasu przeszłego dla rzeczowników i nazw miejscowości. W przeciwnym razie Reichenbach musiałby być umieszczony w czasie przeszłym.

Bogaty, to było kiedyś. Trochę dawnej świetności można odkryć w kościele. Jest on otwarty i nawet wikariuszowi zdarza się do niego zajrzeć. Naukowe wyjaśnienie jest czasami warte tak wiele! Wyposażenie kościoła, które jest bardzo bogate jak na protestanckie standardy, można prześledzić wstecz do mecenatu szlacheckiej rodziny von Gersdorff. Przez wieki władali oni dużą częścią Łużyc. Wnętrze jest wczesnobarokowe, ale nadal dość piękne i imponujące, ponieważ nie jest tak przeładowane i pompatyczne.
Z zewnątrz masywny budynek nadal pokazuje, że był to kościół warowny. Myślę, że ten kościół św. Jana mógłby z łatwością znaleźć się na liście Via Sacra.

Ścieżka, która niestety często jest asfaltowa, prowadzi przez płaskie tereny i senne wioski. Przy wejściu do lasu stoi "Wundererle", naprawdę niezwykłe drzewo, przynajmniej dla ludzi, którzy się nim interesują. Legenda głosi, że człowiek niesłusznie skazany na śmierć posadził czarną olchę do góry nogami w miejscu morderstwa jako swoje ostatnie życzenie. Jeśli wykiełkuje, będzie niewinny. Ściśle mówiąc, złamał przykazanie, by nie kusić Boga. Ale olcha wyrosła. Na nic mu się to jednak nie zdało, bo kat nie czekał, aż pojawią się liście, a martwy to martwy. Mówi się, że duch prawdziwego mordercy wciąż jest w pobliżu. Ale tylko w nocy, a ja byłem tam rano.

Ścieżka wspina się przez lasy nękane suszą i kornikami do pierwszych skał Königshainer Berge. Teufelsstein to ładny masyw, a jego sylwetka mogłaby być profilem Teufelsantlitz. Seria ładnych skał jest kontynuowana na szczycie Hochstein. Nieco bardziej stabilna wieża niż na Rotstein, ale także nie dla osób z wyraźnym lękiem wysokości, zwykle pozwala na panoramiczny widok. Ale nie dzisiaj, ponieważ chmury spoczywają na koronach drzew. Pub jest zamknięty z powodu koronawirusa, ale kiosk jest otwarty, co jest dobrą wiadomością. Pytanie tylko, czy to są normalne ceny, czy mają już dopłatę do korony? Z pewnością to drugie. A może jednak? Przynajmniej nie będziesz kuszony, aby zostać dłużej niż to konieczne, aby ugasić pragnienie.

Kontynuujemy przez obszar, który został ukształtowany przez człowieka. Tam, gdzie kiedyś stały skały, pojawiły się głębokie dziury. Kamienie zniknęły i już nie wrócą. Niemniej jednak natura jest w trakcie odzyskiwania wszystkiego. I jeśli coś nie zostanie wkrótce zrobione, skansen wielu kamieniołomów, który kiedyś został stworzony z wielkim wysiłkiem i zaangażowaniem, spotka ten los. Ale to wszystko jest bardzo imponujące. W samym centrum znajduje się Totenstein. Ludzie chyba trochę bali się go zburzyć i zamienić w żwir. Przesąd ma swoje zalety.

Najbardziej niesamowitym kamieniem jest Schoorstein. Wygląda jak grupa gigantycznych grzybów, zupełnie jak w bajce. Nie mogę się oderwać od tego miejsca. Pod kamiennymi kapeluszami można nawet robić boofing. (Uwaga autora: noclegi pod nawisami skalnymi są powszechne w Łabskich Górach Piaskowcowych) Opuszczone kamieniołomy dookoła. Na szczęście Schoorstein został oszczędzony.

Ostatni odcinek szlaku prowadzi do Nieder Rengersdorf. Cieszę się, że mam dobrą mapę, a czasem nawet muszę korzystać z GPS, chyba bardziej z wygody niż konieczności szukania, bo ścieżki są bardzo słabo oznakowane. Trasa prowadzi przez pola i przez górną wioskę do Nieder Rengersdorf. Przez wieś przebiega autostrada. Miejscowi musieli być zachwyceni, gdy autostrada została otwarta. Wreszcie cisza się skończyła, a powietrze przestało pachnieć rolnictwem.

Nigdy wcześniej nie słyszałem o tym miejscu, ale mały elektroniczny pomocnik, znany również jako kieszonkowa stasi, wskazał, że mogę tam odpocząć zmęczoną głowę. I napełnić pusty żołądek. W najprawdziwszym tego słowa znaczeniu. Po posiłku prawie chciałem skorzystać z usług dawnego biznesu w budynku - apteki. Ogromne porcje, góry mięsa. Ale jak to się mówi, lepiej rozboleć żołądek, niż dać prezent właścicielowi. Bez zioła się potem nie obejdzie. To nasza własna wina. Biorąc pod uwagę menu, na drzwiach mógłby być napis: "Wegetarian prosimy o pozostanie na zewnątrz". Piękny i długi etap z wieloma nowymi wrażeniami dobiegł końca. Dobranoc.

Dzisiejszym celem podróży jest jedno z najładniejszych miast, jakie znam: Görlitz. Po drodze mapa pokazuje mi mnóstwo zamków. Być może dlatego, że Śląsk należał do Prus przez kilka stuleci, aż do końca II wojny światowej, i prawdopodobnie posiadanie zamku na Śląsku było niemal obowiązkowe dla pruskiej szlachty i nowobogackich. A ponieważ Dolina Hirschberg była już pełna tych ostentacyjnych budowli, panowie udawali się również do Schöpstal.
Zamek w Nieder Rengersdorf jest obecnie własnością gminy, dwa w Ober Rengersdorf są własnością prywatną i nie wyglądają szczególnie dobrze z zewnątrz.

Najpiękniejszym odcinkiem dzisiejszego etapu pielgrzymki jest odcinek przez dolinę Weißer Schöps do Kunnersdorf. Gęste stare drzewa, piękne łąki pełne dzwonków, stokrotek i margaretek cieszą oko. Dwie kobiety na koniach zmuszają pieszego do wejścia w krzaki. A potem zaplątują się w gałęzie, bo ścieżka jest wąska. Zostaję więc odpowiednio wynagrodzony.

Kunnersdorf ma browar sądowy i zdajesz sobie sprawę, że wkraczasz do królestwa Landskron. Nie jest to najgorszy browar. Piwo dobrze smakuje w upale. Oczywiście Kunnersdorf ma również dwa zamki. Oba zostały odrestaurowane i są własnością osób prywatnych i firm. Historia, w tym przypadku najnowsza, odgrywa również rolę w następnym punkcie trasy: Kapellenberg. Dwukrotnie stanęły tam naprzeciw siebie armie, dwukrotnie nie doszło do bitwy, mieszkańcy Kunnersdorf mieli szczęście. Pierwszy raz miał miejsce w 1813 roku, kiedy wojska napoleońskie okupowały górę, a alianci po drugiej stronie walczyli z Francuzami. Następnie w 1945 roku obszar ten został ogłoszony strefą walk, a mieszkańcy wioski musieli wykopać rozległe okopy. Jednak na tym obszarze nie miały miejsca żadne działania wojenne. Okopy są widoczne do dziś i przypominają o tym szaleństwie, podobnie jak pomnik. Wzgórze oferuje piękne widoki na Landeskrone, Góry Żytawskie i Góry Izerskie na drugim końcu.

Następnym miastem jest Ebersbach. Dla odmiany zamek z fosą. Wewnątrz znajduje się administracja miejska. Fosa wokół niego nie zaszkodzi, jeśli mieszkańcy znów się zdenerwują... Następny zamek byłby w sąsiedniej wiosce, Girbisgdorf, ale skręcam na południowy wschód w kierunku Görlitz. Tam pielgrzym znów idzie Via Regia. Co również oznacza drogę i asfalt. Co oni sobie myśleli? Pielgrzymka powinna być również zabawą, odrobiną przyjemności, a nie tylko ascezą z obolałymi stopami na twardej nawierzchni.
Na skraju ścieżki krzaki, które są całkowicie nagie i całkowicie pokryte pajęczynami. Gąsienice pewnego gatunku ćmy wykonały świetną robotę, wygląda to wręcz upiornie. Robi się naprawdę nieprzyjemnie, im dalej jedziemy w kierunku Görlitz. Wzdłuż dwupasmowej drogi, a następnie do czegoś w rodzaju osiedla przemysłowego. Zaczął padać ulewny deszcz. Natura desperacko tego potrzebuje. Nie tak bardzo dla pieszych. Mały skręt w lewo i szybko dotarłbym do tramwaju. Ale powiedziałem sobie: nie, wszystko pójdzie pieszo. Choćby nie wiem co. Szpital się zbliża. Szybko obok, naprawdę nie chcesz tam iść.

Zaraz potem pielgrzym widzi miejsce, które wraz z kościołem św. Piotra czyni Görlitz przystankiem Via Sacra. Grób Pański i Kaplica Krzyża Świętego. W taką pogodę te ciekawe budowle straciły swój urok. W mokrych warunkach bardziej chodzi o szybkie dotarcie do miejsca zakwaterowania i wyschnięcie. Görlitz oferuje szeroki zakres zakwaterowania, z wyjątkiem absolutnego luksusu. Wprowadzam się do bardzo prostego pensjonatu, odpowiedniego dla pielgrzymów. Kolejny spacer po mieście, które jest jednym z najpiękniejszych, jakie znam, przynajmniej jeśli chodzi o naszą środkowoeuropejską kulturę. Imponujący kościół św. Piotra, Kaisertrutz, malownicze rynki i tak dalej. Gdybym nie był tu już wiele razy, zostałbym kilka dni dłużej. Nie muszę już chodzić do Landskronbrauerei, pub zamykają o 18-tej. Dlaczego? [...]

Wieczorem spotykam się z przyjacielem z Görlitz. Dobrze jest porządnie pogadać, gdy przez cały dzień nie ma prawie żadnej okazji do spotkań towarzyskich z innymi ludźmi. Na szlakach prawie nie spotyka się innych wędrowców ani pielgrzymów, z wyjątkiem atrakcji turystycznych. Jutro wybieram się do Hagenwerder. Ponieważ nie mogłem zarezerwować tam żadnego zakwaterowania z wyprzedzeniem, ponieważ wszystko było zajęte, zamknięte lub zbyt drogie z powodu pandemii, zostaję dwie noce w Görlitz. Miło jest też spacerować bez bagażu.

Prawdziwi pielgrzymi, ci poważni, z pewnością wstają wraz ze słońcem. Ja natomiast śpię, przynajmniej tego dnia, dopóki wysokie już słońce nie połaskocze mnie w nos. Dziś podróżujemy przez czasami dziwne tereny. Zrenaturalizowane tereny górnictwa odkrywkowego. Ponieważ pozwolono mi trochę samodzielnie decydować o tym, jak ułożyć trasę, w programie znalazło się kilka ciekawych punktów. Równie dobrze mógłbym w dwa dni pokonać Żytawską Drogę św. Jakuba, która prowadzi z Görlitz do Pragi. Trasa ta dzieli jednak całą długość ze ścieżką rowerową Odra-Nysa. Jest więc asfaltowa przez całą drogę, z szalonymi rowerzystami wyścigowymi i zwykłymi rowerzystami. I rolkarzami. I kto wie, co jeszcze. I tu zaczyna się robić irytująco. Chodzę inaczej.

Trasa przez Görlitz nie jest aż tak nieprzyjemna. Przynajmniej ta przez stare miasto. A potem pieszy może skręcić w dolinę Nysy i przejść przez chłodną, zacienioną przyrodę. A po drodze jest browar. Co kiedyś tak pięknie śpiewano? "Tam, gdzie kiedyś był kościół, teraz jest browar". Święte miejsce piwa, że tak powiem. Niestety nie jest to część Via Sacra. Ale może pewnego dnia powstanie piwny szlak przez Łużyce? W Czechach pójście do pubu jest postrzegane jako coś w rodzaju nabożeństwa. Bar jest ołtarzem, właściciel pasterzem doglądającym swoich niebieskich owiec, a piwo drogą do transcendencji. Tak więc oddam hołd Gambrinusowi, bogowi piwa, w browarze Landskron. Dzień zaczyna się tak pięknie.

Reszta trasy przez miasto też nie jest zła, zwłaszcza że spora jej część biegnie przez piękną dolinę, Feldmühlengraben. Okazałe drzewa ocieniają ścieżkę. Wracając na drogę, nie patrzę z tęsknotą na tramwaj jadący do podnóża Landeskrone. Podejście jest już w zasięgu wzroku, a deszcz ustał. Im wyżej wędrowiec lub pielgrzym, tym piękniejszy staje się las. Na szczycie wieża oferuje niemal panoramiczny widok, z Görlitz leżącym u stóp i górami Zittau w przeciwnym kierunku. Pub na szczycie jest zamknięty i można przeczytać "Dziś zamknięte". Niech tak będzie. Ścieżka zygzakuje ponownie w dół, martwą prostą betonową ścieżką do następnej wioski. Często odwiedzana przez kilku rowerzystów i spacerowiczów z psami.

W Pfaffendorf na łące rosną najwspanialsze borowiki czarownic, jakby namalowane, i serce mi krwawi, że muszę je zostawić. To byłby posiłek! Dalej. Piękne widoki na uderzającą Landeskrone raz po raz. Potem wspaniała niespodzianka. Prawie nie chcę tego pisać, bo sława zwykle nie służy takim miejscom. Duży płat lilii turkiestańskich! Są bardzo rzadkie same w sobie, a potem w tak dużych ilościach. Jestem zachwycony. Nigdy nawet w Czechach nie widziałem tak bogatej kolekcji. Wioska Jauernick-Buschbach, centrum religijne w regionie, pięknie przylega do góry o tej samej nazwie. Pub nazywa się Berggasthof. Jednak: "Dziś zamknięte". Niezdrowe życie jest naprawdę trudne.

Za końcem wioski ławka z widokiem zaprasza na przerwę. Kalosze obsadzone bratkami wskazują na pewien humor. Potem znalezienie drogi staje się trochę trudne. Nie ma praktycznie żadnych drogowskazów, żadnych oznaczeń. Wynika to prawdopodobnie z faktu, że cały krajobraz jest wciąż dość nowy. Do 1997 roku była to ogromna kopalnia odkrywkowa węgla brunatnego. Potem nastąpiła renaturalizacja. Oczywiście przez nieco ponad dwadzieścia lat nie urosło tu zbyt wiele i nie ma tu prawdziwej struktury szlaków turystycznych. Niemniej jednak warto manewrować przez ten obszar, ponieważ od 2008 roku na Neuberzdorfer Höhe stoi 26-metrowa wieża. Bardzo dobrze ukryta, jest trudna do zauważenia i ujawnia się dopiero, gdy jest się prawie przed nią.

Widok jest przytłaczający! Widać aż Karkonosze. Bez względu na to, co będzie dalej, ten etap był tego wart. A przed nami już niewiele więcej. Po szutrowych ścieżkach w dół do jeziora Berzdorf. Cały teren wygląda dziwnie, niedokończony, jałowy i opuszczony. Ogromny parking wcale nie czyni go ładniejszym. Kilka osób opala się na plaży nad jeziorem i słyszę kilka czeskich i polskich głosów. Ścieżka wzdłuż jeziora jest przeznaczona raczej dla rowerzystów, jako spacerowicz jesteś trochę nie na miejscu. To samo dotyczy restauracji "Gut am See", dress code nie jest do końca odpowiedni. I może się zdarzyć, że pomylę krawaty osób noszących garnitury, Władców Pierścieni i gwiezdnych kierowców z serwetką.  No i jest jeszcze pub dworcowy. Już prawie do niego dotarłem.

Wcześniej ogromna koparka odkrywkowa przypomina nam o niedawnej przeszłości. Ogromna i imponująca, technologia, za pomocą której człowiek dewastował i nadal dewastuje całe regiony. W pubie na stacji jest oczywiście tabliczka: "Dziś zamknięte". Ok, to nie mój dzień pod tym względem. I tak okazuje się, że wcale nie jest tak niekorzystnie, że nie znalazłem tu (taniego) noclegu i muszę wracać do Görlitz. Gdzieś musi być kebabowiec z rożnem na ognisku. Na pociąg nie trzeba długo czekać.

Etap zaczyna się tam, gdzie skończył się wczorajszy - oczywiście w Hagenwerder. Zawiezie mnie tam pociąg z Görlitz. Wiele pubów w Görlitz było zamkniętych, ale na szczęście było też kilka otwartych. Trasa do Polski, do Zgorzelca, która byłaby dla mnie bardzo atrakcyjna, została zablokowana z powodu koronawirusa. A teraz Marienthal. I od razu powiem, że nie warto wysiadać z pociągu przed Ostritz, siedzibą klasztoru St Marienthal. Chyba że lubisz asfalt, beton i ruiny lub pustynie rolnicze. Jeśli chcesz wiedzieć, co ogólnie oznacza martwe miejsce, Hagenwerder jest miejscem, do którego powinieneś się udać. Wszystkie szare, matowe okna, za którymi od dawna nie ma życia, patrzą na ciebie jak smutne oczy. Droga wyjazdowa z miasta wyłożona jest zarośniętymi kompleksami garażowymi i ruinami przemysłowymi. Fani "zagubionych miejsc", które są modne do odwiedzenia i sfotografowania, dostaliby swoje pieniądze. Jest wiosna, wszystko jest zielone, kwitnie wiele kwiatów. Nie mogę sobie nawet wyobrazić, jak to będzie wyglądać pod koniec listopada. Za kilka lat wszystko zarośnie, a archeolodzy przyszłości będą mieli swoją zabawę za kilka stuleci. Po drugiej stronie Nysy, po polskiej stronie, znajduje się ukryty klejnot: Opactwo Joachimstein. Mówi się, że był to najpiękniejszy zamek na Górnych Łużycach. Chciałbym zobaczyć, w jakim stanie jest teraz. Ale jak już wspomniałem, granica jest zamknięta...

Jadę ścieżką rowerową Odra-Nysa. Jestem pewien, że to całkiem przyjemna podróż rowerem. Pieszo, to trochę jak nowoczesna rękawica, ale rękawice zostały zastąpione przez rowery. Emeryci pedałujący z zawrotną prędkością, którzy nie zawsze sprawiają wrażenie, że panują nad swoimi rowerami, przeładowani rowerzyści turystyczni, ścieżka jest bardzo ruchliwa. Dzwonek dzwoni cały czas i muszę się odsunąć. W oczy rzuca się duża liczba jaszczurek piaskowych, które odkryły dla siebie te nieromantyczne ruiny, co jest przynajmniej pozytywnym znakiem.

W końcu opuszczam ścieżkę rowerową w Leubie. Wcześniej mijam Kellbrunnen, pięknie oprawione źródło. Opis mówi, że po północnej stronie znajdował się ogródek piwny dla przejeżdżających podróżnych. Szukam go na próżno... Wszystko w wiosce jest zamknięte lub nie ma nic, co byłoby w ogóle otwarte. Ładnie wyglądający bar z przekąskami na ścieżce rowerowej również był zamknięty. Teraz ścieżka prowadzi wzdłuż niekończących się pól, bez cienia. Najpierw prosto na zachód, potem prosto na południe. Pszenica, rzepak, rzepak, pszenica, kukurydza - aż po horyzont. Od czasu do czasu kilka kwiatów, przepiórka polna, chabry na wąskich skrajach pól. Nawet kilka grzybów. Są to dla mnie jedne z najstraszniejszych ścieżek: betonowe i niekończące się prosto przed siebie. Wlecze się, wydaje się, że nie ma postępu, jest prawie jak wyśmiewany gigant, którego Jim Button i Lucas Maszynista spotykają na pustyni i który wydaje się być coraz dalej, im bliżej. Tak więc trzy kilometry stają się połową życia. Myśli podążają za nimi. Twoje życie biegnie przed tobą jak film. Być może taki jest właśnie sens pielgrzymki? W obliczu braku wszelkich czynników rozpraszających po drodze, jesteś zmuszony skupić się na sobie, wpatrując się w pępek znikąd, że tak powiem. Może i tak. Pojawiają się ciekawe myśli i wspomnienia, a także pytania.

W pewnym momencie jednak to się kończy, błądzące myśli odlatują i zbliża się malowniczy punkt kulminacyjny dnia. Knorrberg, dość duża bazaltowa wychodnia. Odsłonięta przez kamieniołom, obecnie dawno opuszczony. Imponujące filary, ale wszystko jest już dość zarośnięte. Wysiłek włożony we wspinaczkę zostaje nagrodzony pięknym widokiem na południe. Potem jestem już na głównej prostej etapu. Nadal jest całkiem przyjemnie, cienisty las, zarośla. Jest nawet orchidea. Bardzo, bardzo rzadki. I ostróżka polna, też rzadka.

Nagle otwiera się widok na klasztor. Pielgrzym spogląda przez winnicę, która w rzeczywistości jest obsadzona winoroślą, na imponujący kompleks. Lubię stanąć tam na chwilę, słońce oświetla zespół w najbardziej korzystnym świetle. Mam szczęście spędzić noc w samym klasztorze. W jednej z cel, które, że tak powiem, nie są już potrzebne, ponieważ w klasztorze nadal mieszka tylko kilka zakonnic. Niestety, pokoje nie są zbyt ładnie urządzone, ale i tak panuje tam naprawdę wyjątkowa atmosfera. W jakiś sposób powietrze jest również inne, automatycznie poruszasz się ciszej, bardziej świadomie. Wspaniałe doświadczenie. Wspaniałe jest również to, że pub klasztorny przyjmuje gości. W przeciwnym razie byłoby trudno, gdyby był tylko płynny chleb. Niestety piwo klasztorne nie jest już warzone tutaj, ale w Eibau, ale miło, że jest dostępne dla gości. To prowadzi bardzo mieszany etap do pojednawczego zakończenia.

Nysa szumiała cicho, dzwon zwoływał zakonnice na laudesy, a ja spałem cudownie. Śniadanie w klasztorze jest nieco spartańskie. Zakonnice, w zależności od wieku, biegają i kręcą się wokół siebie. Kościół klasztorny, choć barokowy z zewnątrz, podobnie jak klasztor, oferuje przyjemny kontrast z wszechobecnym absolutystycznym stylem architektonicznym z jego wnętrzem w stylu nazarejskim, które często jest dość kremowe i przesadzone, szczególnie w kościołach. Można to lubić, ale nie trzeba.

Dziś podróżujemy do Zittau. Pierwszy punkt zainteresowania, przynajmniej dla mineralogów i miłośników biżuterii, znajduje się tuż za klasztorem w dolinie Nysy: jaskinia Karfunkelstein. Romantyczna nazwa żyły kwarcowej w okolicznym granicie Rumburg, która zawierała kwarc i niektóre z przeważnie czerwonych kamieni szlachetnych i półszlachetnych. Złoże to od wieków przyciągało kolekcjonerów. Dziś podobno nie ma już prawie nic do znalezienia. Opuszczam dolinę, ponieważ sama liczba rowerzystów doprowadza mnie na skraj rozpaczy. (O ile bardzo lubię jeździć na rowerze, to piesi doprowadzają mnie do szału). Wybieram ścieżkę przez piękny las klasztorny. Niestety, nie należy on już do klasztoru, musieli go sprzedać, aby uniknąć bankructwa, ale nowi właściciele nie byli w stanie wyrządzić tak wielu szkód w tak krótkim czasie. Bardzo ważny las mieszany, zakonnice zawsze traktowały go z troską. Miejmy nadzieję, że tak pozostanie, nawet jeśli w niektórych miejscach już tak nie wygląda.

Pomnik upamiętnia zniszczoną wioskę Siegfriedsdorf, która padła ofiarą religijnej manii władzy husytów 11 maja 1427 roku. Czy religia jest naprawdę taka, że ludzie muszą sobie nawzajem rozbijać głowy z jej powodu, czy może to sami ludzie? Wydaje się, że łatwiej jest odrzucić bliźniego w imię boga.

W lesie znalazłem mnóstwo wspaniałych poziomek, bomby smakowej i witaminowej. Przekraczając Wolfsgraben, dotarłem ponownie do doliny Nysy i wyszedłem na Saupantsche. Co za wspaniała nazwa. Nie mogłem znaleźć wyjaśnienia, więc wyobraźnia może wyobrazić sobie wesołą bandę świń, które spotykały się tam, aby kąpać się w błocie i odbywać posiedzenia rady. Następnie pojawia się Hirschfelde. Tekst tutaj może być taki sam jak w przypadku ostatniego etapu, Hagenwerder. Zbiór ruin przemysłowych, zniszczonych domów i opuszczonych ogrodów. Populacja zmniejszyła się o połowę od czasu zjednoczenia. A wszystko przyćmiewa ogromna, wyrzucająca zanieczyszczenia elektrownia w Turow. To zrozumiałe, jeśli ktoś nie chce już tu mieszkać. Chociaż jest tu kilka naprawdę pięknych, czasem zadbanych domów Umgebinde i kilka domów z muru pruskiego z altankami, których nie widziałem nigdzie indziej.

W nadal aktywnych regionach węglowych dalej na północny zachód, wycofanie się z produkcji energii z węgla jest bliskie. To absolutnie właściwy krok. Ale politycy wysokiego szczebla powinni jeszcze raz dokładnie przyjrzeć się temu regionowi, aby uniknąć scenariuszy podobnych do tego na wpół martwego regionu. Same miliardy euro nie wystarczą, ważniejsze jest użycie odrobiny siły umysłu. A tej zazwyczaj brakuje. Infrastruktura w tym smutnym miejscu wydaje się ograniczać do dobrze zarządzanej apteki. Jaka będzie tutaj średnia wieku? Pozostał tylko jeden większy biznes, zakład monterski. Opuszczam scenę nicości i kieruję się dalej na południe. Mijam jedyny pub, kasyno sportowe. W tej chwili oczywiście zamknięte. Pomiędzy Hirschfelde i Drausendorf, zniszczone budynki i kilka tablic pamiątkowych przypominają o nazistowskim obozie koncentracyjnym, który się tu znajdował. Smutna i haniebna historia.

Oryginalna przeprawa przez strumień: kilka dużych kamieni w korycie rzeki. Setki metrów wcześniej umieszczono znak zalecający objazd przez główną drogę, prawdopodobnie zagrażający życiu i zdrowiu. Ładny i niegroźny, można go pokonać nawet o kulach. Naprawdę najpiękniejsza część trasy jest zamknięta, a pielgrzymi są kierowani ścieżką rowerową wzdłuż głównej drogi. Jest to jednak możliwe tylko wtedy, gdy respektuje się znaki zakazu. Ignoruję znaki i zakaz. Nadal bylibyśmy w NRD, gdybyśmy zawsze przestrzegali znaków zakazu. Jest nawet ogrodzenie budowlane, aby uniemożliwić turystom spacer po tej wspaniałej wielowiekowej alei dębowej. Żyjemy w bardzo dziwnym kraju. Myślę, że technicznym terminem używanym do regulowania wszystkiego tutaj jest "obowiązek bezpieczeństwa ruchu drogowego" - nie może być bardziej niemiecki.

Zaledwie kilkaset metrów po mojej lewej stronie znajduje się ogromna, głęboka na dwieście metrów dziura polskiej kopalni odkrywkowej węgla brunatnego. Paskudne. Ale za kilkadziesiąt lat będą tam pływać Niemcy i Polacy. Polacy jeszcze nie zdają sobie z tego sprawy, ale tak się stanie. Reszta drogi do Zittau nie jest warta wspominania, po prostu idzie się wzdłuż niej. Najpierw wzdłuż strefy przemysłowej, potem przez miasto. Jak wszędzie. Jedynie odcinek przez Weinaupark ze starymi drzewami jest piękny. Historyczne centrum miasta jest zdecydowanie warte odwiedzenia, można zobaczyć dawne znaczenie miasta, jego dawne bogactwo. Są nawet otwarte restauracje. Jeszcze niedawno mogłem zatrzymać się u znajomego, ale odwołał swoje plany. To było dla niego zbyt odległe, zbyt wschodnio-prowincjonalne. Chcę mu wierzyć i cieszyć się wieczorem po mieszanym etapie pielgrzymki ...

Zittau to stacja Via Sacra. Słynne obrusy wielkopostne. Obrusy te wieszano w okresie postu przed Wielkanocą. Post oznaczał przede wszystkim powstrzymanie się od spożywania mięsa. W zamian było szczególnie mocne piwo. A ponieważ ryby były dozwolone, sprytni mnisi uznawali za ryby wszystko, co miało jakikolwiek związek z wodą, a więc kaczki, gęsi, bobry, z pewnością także dziki, które poszły popływać itd. W ten sposób post przebiega sprawnie. Trochę zaskakujące jest to, że obrusy, które miały zasłaniać Najświętszy Sakrament, czyli jak mówi opis świętych tkanin praktykowano "wstrzemięźliwość eucharystyczną", same w sobie są ucztą dla oczu, być może piękniejszą niż zakryty ołtarz. Jak już wspomniałem, ludzie zazwyczaj wiedzieli, jak uczynić post przyjemnym. Tylko zeloci karcili samych siebie. Ale to już inna historia. I tak się składa, że sowa jednego człowieka jest słowikiem innego człowieka, a w 1945 roku żołnierze radzieccy użyli dużej tkaniny jako materiału uszczelniającego banię. Dziś jest to muzeum i atrakcja turystyczna [...]. Człowieku...

Naprawdę nie mogłem się doczekać tego etapu, ponieważ prowadzi on do obszaru, który naprawdę lubię, Gór Żytawskich. Dzikie piaskowce, wulkaniczne dziwactwa. Ale to długa droga, jeśli zaczyna się w centrum Zittau. Przykryjmy to całunem ciszy. Na uwagę zasługuje aleja olbrzymich topoli i lipa Napoleona. Ciekawe, czy mały generał miał naturalny odruch zaglądania za drzewo.

Las zaczyna pięknieć, pojawiają się pierwsze skały. Ścieżki wiją się w górę, po wzgórzach i schodach, zachęcając do pierwszych widoków, takich jak te z "Bohemian Tower". Erozja wyrzeźbiła dziwaczne kształty z kruchego kamienia, które mają wiele podobieństw. Na Töpferberg można zobaczyć na przykład wylęgającą się kurę lub żółwia i wiele innych. Cudownie ładne. Fajnie też, że bar z przekąskami jest otwarty. Na szczęście nie ma Wielkiego Postu, więc można delektować się normalnym piwem i bockwurstem, którego nie trzeba przebierać za Maultäschle. Kleine Felsengasse, Große Felsengasse, szalony Scharfenstein, wiele różnych formacji skalnych, świetnie, to jedna wielka zmysłowa gorączka, przyjemność z wędrówek i pielgrzymek. Raz po raz najpiękniejsze widoki na Oybin, Lausche i Czechy. Ścieżka prowadzi do kolejnej atrakcji, kamieni kielichowych. W dawnych czasach ktoś zakopał w nich dwa olbrzymy po szyję, kto wie, jakie były kłopoty. Dziś nadal są bezbronne i muszą znosić wspinających się po nich wspinaczy.

Przez Rosenfelsen kierujemy się w stronę Oybin. Kiosk na parkingu sprzedaje czeskie piwo, choć po nieczeskich cenach. To zawsze jest cud pomnożenia pieniędzy. Jak czterokrotnie wzrasta cena piwa na odcinku kilku kilometrów od browaru Ceska Kamenice do Drezna. No cóż. Wciąż smakuje dobrze. Klasztor w Oybin jest również przystankiem na Via Sacra. Pielgrzymi powinni poświęcić trochę czasu, aby zobaczyć nie tylko ruiny klasztoru i pozostałości zamku, ale całą skałę. To niesamowite, jak wzniosły może się wydawać taki kościół, pozbawiony dachu i całej biżuterii. Tutaj natura i kultura lub religia w jakiś sposób wchodzą w harmonijny związek. Muszę uważać, aby się nie zgubić, to wciąż niewielka odległość do mojego celu. Przez Hausgrund, wzdłuż Poetenweg, Thomasweg i Gerölleweg docieram do Jonsdorf. Kolejka wąskotorowa właśnie odjeżdża do Zittau, sycząc, dymiąc i rycząc. Bardzo ładnie.

Szukam prostego noclegu i muszę przejść przez całą wioskę. Niestety w pensjonacie nie ma już restauracji. Po tym wymagającym etapie nie mam ochoty iść w nieskończoność do pubu. W Jonsdorf są ich cztery. Jeden mi nie odpowiada ze względu na oferowane piwo, ale dwa są stosunkowo blisko. Po przeczytaniu menu, zwłaszcza kolumny po prawej stronie z numerami, decyduję się opuścić pierwszy z nich. Następnie idę do następnego, śmiertelnie niebezpiecznego, bez względu na wszystko. Dostaję paragon. Piwo przemysłowe, którego cena zmusza mnie do skrupulatnego delektowania się każdym łykiem. Pstrąg, który był daleki od potwierdzenia, tak mały, ale duży na marży zysku. Jedna kelnerka nie przywiązuje absolutnie żadnej wagi do napiwków. Druga, z sąsiednich Czech, ratuje honor personelu. Jestem trochę sfrustrowany. Myślę, że jesteśmy w jednym z najbardziej odległych i strukturalnie najsłabszych regionów w Niemczech, ale ceny są jak w Monachium.

Rozmawiam z gośćmi z drugich landów, którzy czują to samo i są zaskoczeni, że lokalne ceny są jeszcze wyższe. To, co prawie mnie złości, to fakt, że na dziedzińcu, na prywatnych parkingach, są tylko SUV-y, których ceny jednostkowe są sześciocyfrowe. Wydaje mi się to trochę oburzające. Cóż, nie dostajesz pieniędzy od ich wydawania lub od innych ludzi, którzy je wydają. I dopóki są ludzie, którzy dają się nabrać na to oszustwo, sukces udowadnia, że mają rację. Nie ma prawdziwej alternatywy, przynajmniej tutaj. Nie ma nawet sklepu. To coś, co zauważyłem kilka razy podczas jedenastu dotychczasowych etapów. Stosunek ceny do wydajności nie jest właściwy. Moje narzekanie prawie działa mi na nerwy, ale trzeba to powiedzieć. Na szczęście w pensjonacie jest jeszcze pełna lodówka. Idę odpocząć myśląc o pięknych skałach.

Pielgrzymi zawsze muszą podjąć decyzję. Jest to szczególnie trudne na tym etapie, ponieważ jest po prostu zbyt wiele skał, gór i widoków do wyboru. Gdyby chodziło tylko o jak najszybsze przejście do następnego celu etapu, Grussschinne, jak nazywa się go w lokalnym dialekcie, dotarłoby się tam w mniej niż dwie godziny. Ale ma to być piękny etap pielgrzymkowy przez te fantastyczne skały, kopuły natury i przez Lausche, najwyższą górę Łużyc. Jak wszyscy wiemy, sztuka polega na tym, żeby coś pominąć, ale tak, żeby nikt tego nie zauważył, żeby niczego nie brakowało i żeby nadal było cudownie. Wbiliśmy więc kołki: Carolafels, Schwarzes Loch, Jonsdorfer Orgeln, Rabenstein, Nonnenfels i Lausche. Nie myślę już o rzeczach, które trzeba pominąć, o tych nieodwiedzonych. Alea iacta est. Chodźmy. Po obfitym śniadaniu opuszczam przyjemny pensjonat w skrzypiącym, jęczącym Umgebindehaus. Przez chwilę przez wioskę, która często jest całkiem ładna dla oka z przykucniętymi domami z muru pruskiego i Umgebinde. Aż do skały Carola, przez Bärwand, stroma, piękna ścieżka prowadzi pod górę.

Niedźwiedzie nie ryczały tu od dawna. Mogę sobie tylko wyobrazić teatr, gdyby jeden z tych mistrzowskich szkodników pojawił się tu ponownie. Radni powiatowi, myśliwi, wyznaczeni urzędnicy itp. byliby w szczytowej formie. Cóż to byłby za teatr w teatrze rockowym. Wszystkie inne problemy poszłyby w zapomnienie, nareszcie znowu prawdziwy poligon doświadczalny. Pan Paddington nie miałby żadnych szans. No cóż. Gdy docieramy na szczyt, kino w głowie ustępuje, a nasze oczy otwierają się. Otwiera się przed nami pierwszy wspaniały widok na tę ogromną skałę. I na Lausche, która na wysokości 793 metrów jest królową. Naprawdę cudowny, fascynujący. Ciało i umysł oddychają swobodnie, niemal unosząc się w powietrzu. Kontynuujemy do Czarnej Dziury. Dawny kamieniołom kamieni młyńskich. Dzięki mrówczej pracy ludziom udało się stworzyć głęboką dziurę z wystającej skały. Wszędzie widać ślady pracy hominidów. A chmurę zanieczyszczeń z elektrowni Turów opalanej węglem brunatnym w Polsce widać niemal z każdego punktu widokowego - tam dziura jest jeszcze większa. Na szczęście jesteśmy "koroną stworzenia", więc nikt nie pociągnie nas do odpowiedzialności za zniszczenia, które powodujemy, nawet jeśli będziemy musieli. Gdyby coś w nas było, bylibyśmy prześladowani jak dziki na polu kukurydzy za ogromne szkody, które wyrządzamy. Na szczęście dla nas. Takie myśli przychodzą do głowy, gdy jest się na pielgrzymce, niesamowite.

Funkcje specjalne następują po sobie. Organy Jonsdorfa. Znam tylko dwa miejsca w całym regionie, gdzie można znaleźć taki piaskowiec. Tutaj i w Duty kamen, wydrążonym kamieniu niedaleko Cvikova w czeskim Zwickau. To niesamowite, że piaskowiec zachowuje się w takich samych warunkach jak bazalt i krystalizuje w takie kolumny. Teraz wzdłuż czeskiej granicy. To wzbudza jeszcze większe oczekiwanie. Ponieważ przejście do sąsiedniego kraju jest ponownie otwarte. Ale o tym później w odpowiednim miejscu. Skręcam ponownie w prawo przy magicznym Rabensteine, aby dotrzeć do fantastycznych skał Nonnenfelsen. Wspinacze w kaskach i uprzężach wiszą w skupiskach na ferracie, via ferrata, więc decyduję się nie iść jej częścią. Jasne, byłoby to trochę lekkomyślne bez uprzęży bezpieczeństwa - ludzie zawsze patrzą na ciebie trochę śmiesznie. Wolę napić się piwa w idyllicznie położonym pubie. Ciesz się widokiem.

Z Nonnenstein pielgrzym dociera do Waltersdorfu rodzajem szybkiego szlaku pieszego, który w wielu częściach świata mógłby uchodzić za autostradę. Tutaj również trzeba podjąć decyzję: stroma ścieżka graniczna czy łatwe podejście? Och, dzisiaj łatwo i dołączam do wspinaczy. Zawsze trzymaj się prawej strony ze względu na tych, którzy schodzą. No, trochę przesadziłem, idzie się z masą, jest przyjemnie. Na szczycie trwa budowa wieży. Dwie rzeczy są już jasne. Po pierwsze: widok z wieży, jeśli nie zostanie zaprojektowana zbyt nisko (nauczyłem się: niczego nie można wykluczyć), będzie wspaniały. Widok na całe moje królestwo, jak mawia mój partner. Moje turystyczne królestwo, które leży u moich stóp od Łużyc: Góry Izerskie, Karkonosze, Czeskie Góry Środkowe, Czeski Raj, Königshain i tak całe Łużyce. Super. Po drugie, budowana wieża narusza wszelkie wymogi estetyczne. Kanciasty stalowy potwór. Ale za gusta się nie odpowiada. Inni z pewnością będą mieli inne zdanie. Wieża nie jest jeszcze ukończona, więc widok jest ograniczony, ale i tak jest piękna. Na górze mieszają się narody, wcale nie zgodne z koroną. Znajomy czeski język miesza się z saksońskimi dźwiękami.

Reszta drogi znów staje się samotna, prawie nikogo nie można spotkać, gdy tylko parking zniknie z pola widzenia. Ścieżki wiją się nieciekawie, zawsze opadając i przyjemnie. Las nadal wygląda całkiem nieźle, prawdopodobnie ze względu na dość wysoki masyw rosy, który trzyma chmury na dystans i zachęca do spadania kilku kropel od czasu do czasu. Knajpa w Herrenwalde jest zamknięta, nie szkodzi, mam inne plany. W Großschönau szybko zadomawiam się w pensjonacie i nie szukam miejsca na postój. Tak się składa, że jest to najtańszy nocleg na całej pielgrzymce.

Właściciel przekazał mi pozytywną informację o moich planach: na miejscu jest sklep rowerowy z wypożyczalnią rowerów. A telefon ujawnia, że tak, jest prosty rower do wypożyczenia. Chcę dziś pojechać do Czech. Po miesiącach granica znów jest otwarta. Nie komentuję tych wszystkich manewrów polityki zdrowotnej, i tak nic nie mogę zrobić. Idę dziesięć minut, biorę rower i lecę wzdłuż Mandavy, sześć kilometrów do browaru Kocour w Varnsdorfie. Nie chciałem iść pieszo po długim etapie pielgrzymki, to byłoby kolejne dwanaście kilometrów. Cudownie, dziesięć piw i dobra zagrycha. Aha, pikantny poczęstunek. Wszystko w zwyczajowych cenach, czyli pół litra między 1,10 euro a 1,60 euro. Wyjaśnię: pracuję jako przewodnik turystyczny, głównie w Czechach, a miesiące nieobecności w Czechach były trudne do zniesienia. Teraz to już przeszłość. Krótkie wejście do małego raju. Nie wszyscy rozumieją mój entuzjazm, ale nie obchodzi mnie to. Zadowolony i wolniejszy, wracam rowerem do Grussschinne po rozkoszowaniu się tym doświadczeniem. Żadnej gorliwej policji sprawdzającej mój stan, dobrze. Jutro jadę do Herrenhut. Jestem ciekawy następnej stacji Via Sacra.

Dziś czeka nas dłuższy etap. Do Herrnhut jest dobre 20 kilometrów. Proste, ale przyzwoite śniadanie w równie prostym, ale przyjemnym zakwaterowaniu. Właściciel i ja narzekamy sobie trochę na nasze cierpienia związane z koronawirusem, oboje w równym stopniu, a jednak w różny sposób dotknięci pandemią. Jemu nie wolno przyjmować turystów, mnie nie wolno ich oprowadzać. Nie powinieneś o tym myśleć, to tylko proszenie się o kłopoty. Na szczęście otrzymałem to wspaniałe zadanie przejścia Via Sacra. Niestety pielgrzymka dobiega końca, to przedostatni odcinek trasy. Będę się nim bardzo cieszył. A jeśli wiadomości, które wyciekają, są prawdziwe, to turystyka wkrótce znów będzie możliwa, choć nie bez ograniczeń. Granice są już ponownie otwarte. Mogę więc wyjechać z moimi gośćmi. To miłe! Ale dzisiaj jest dzisiaj i wycieczka zaczyna się od krótkiej przejażdżki rowerowej. Muszę zwrócić pożyczony rower. Wszystko pozostało nienaruszone, nie ma żadnych skarg, cudownie.

Poradzono mi, abym zatrzymał się przy kościele. I tak bym to zrobił na trasie pielgrzymki Via Sacra. Były kantor jest tam często, lubi pokazywać kościół, a także daje próbki swojej doskonałej gry na organach. Były kantor jest również w kościele, muzyka dochodzi przez okna i drzwi, melodyjna. Niestety zamknął za sobą drzwi. Prawdopodobnie chce, by mu nie przeszkadzano. Schodzę do Mandau. Staje się jasne, że Grussschinne ma największą skarbnicę pięknych domów z muru pruskiego. Istnieje kilka naprawdę wspaniałych zespołów tych budynków.

Ścieżka prowadzi w górę do Hutberg, obok zielonych, omszałych skał. Roztacza się stąd fantastyczny widok na wioskę i las Lausche. Ścieżka prowadzi przez kwitnące łąki i młodą aleję lipową do lasu, gdzie znajdują się dwa niezwykłe kamienie. Białego Kamienia z kwarcytu i Czarnego Kamienia z fonolitu. Mówi się, że wódz rabusiów Karasek zakopał tu część swoich skarbów. Grzebię w liściach, ale nie znajduję nic poza kilkoma pustymi butelkami i śmieciami. Nie ma nawet butelek zwrotnych... Obchodzę Forstenberg, zawsze z pięknymi widokami na Jeschken i Góry Izerskie. Nagle skocznia narciarska. Nie taka mała. Spontanicznie przychodzi mi na myśl Jens Weißflog. Ciekawe, czy tu był? To były dla mnie najnudniejsze transmisje telewizyjne: Skoki narciarskie. Szacunek, oczywiście, za zjazd na nartach z tej szalonej stromej skoczni, a potem skok. Nigdy nie przyszłoby mi to do głowy. Ale każdy ma swoje przyjemności. Jest też basen Kneippa, kobieta wykonuje samotne bose okrążenia w wodzie.

Wolałbym teraz pub, jest bardzo ciepło i chce mi się pić. Po drodze nie ma żadnych udogodnień. W Spitzkunnersdorf, co za zabawna nazwa, są dwa puby. Jeden jest za daleko, drugi (tylko) oferuje lunch, ale jakoś nie dzisiaj. Sklep mięsny jest otwarty i ma kilka pysznych produktów dla niewegetarian. Sklep jest trochę jak kiedyś; wydaje się, że czas trochę zwolnił, jeśli nie zatrzymał się. Cudownie. Jak dziecko w sklepie z zabawkami. Wybieram coś ładnego i siadam na słońcu.

Następnym kamieniem milowym jest Spitzberg niedaleko Oderwitz. W większości przyjemna ścieżka przez pola, łąki i las. W świerku jest dziupla, z której z zaciekawieniem spogląda młody dzięcioł duży. Grzecznie się witamy. Spitzstein, widzę go tak często, a nigdy tam nie byłem. A warto, panorama jest fenomenalna, naprawdę świetna, jestem zachwycony. Rachunek w Baude nie zrobił na mnie żadnego wrażenia. Serwują piwo Fürstenberg, które pochodzi ze Schwarzwaldu i przypomina mi czas, który spędziłem tam wiele, wiele lat temu. Wtedy nie było tak drogie... To rekordowa cena na tej pielgrzymce. Zostawiam ją więc na pierwszej, a ponieważ wciąż robi się gorąco, robię krótki objazd do stacji benzynowej w Oderwitz. Jest też coś dla osób bez silnika, dobrze chłodzonego. W kontekście silników warto zauważyć, że Oderwitz to miasteczko młynów, z trzema wiatrakami i dwoma młynami wodnymi, które wciąż stoją. Tak, dzieci proboszcza, bydło młynarza... W przeszłości młynarze byli zwykle najbogatszymi ludźmi we wsi po panach. Nie ma już po tym śladu. Utrzymanie młynów stało się kosztownym hobby.

"Ostatni zryw" etapu prowadzi w górę i w dół wzgórza obok zamku z fosą Ruppersdorf aż do Herrnhut. To miejsce również przypomina mi o moim pobycie w Schwarzwaldzie. Mieszkałem w Königsfeld, które było takim samym centrum Kościoła Morawskiego jak Herrnhut. Bracia Morawscy, znani za granicą jako Kościół Morawski, mają swoje siedziby w wielu częściach świata. Spotkaliśmy się również nad jeziorem Tanganika w Afryce, gdzie nawet zatrzymałem się w ich pensjonacie. A gwiazdy są wszechobecne, kto ich nie rozpoznaje? Nawet jeśli prawie nikt nie wie, skąd pochodzą. Zakwaterowanie w społeczności było dostępne tylko w pensjonacie społeczności; proste i drogie. To zadziwiające, że w tak ważnym miejscu prawie nie ma miejsc, w których można by się zatrzymać na przekąskę. A ponieważ był to początek tygodnia, jedyna restauracja była zamknięta. Cóż, Herrnhuterowie są bardziej skłonni do pietyzmu, więc dobre samopoczucie fizyczne wydaje się mieć drugorzędne znaczenie. Z katolikami zazwyczaj jest lepiej... Przyglądam się obiektom braci z zewnątrz, wszystko jest zamknięte. A potem, jak to często bywa w mniejszych miejscowościach, kebabista ratuje głodnych przed przedwczesną śmiercią. Długi, piękny etap pełen wspomnień. Jutro do Löbau, gdzie krąg się zamyka.

Przyjazny personel pensjonatu gorąco polecał odwiedzenie Hutberg z cmentarzem i Altan. Byłoby to bardzo atrakcyjne, a widok z wieży wyjątkowy. Chętnie to zrobię, ale nie mogę tego zrobić po drodze, ponieważ Altan jest zamknięty. Recepcjonistka ma klucz i chętnie mi go da. I oczywiście chce go z powrotem. Wyruszam więc w drogę. I rzeczywiście, tylko z wieży zwanej Altan zwiedzający ma wyraźny widok, ponieważ jest ona wyższa niż otaczające ją drzewa i krzewy. Podoba mi się to, chociaż jest dość pochmurno i widok jest skromny.

Herrnhut malowniczo wtapia się w krajobraz. I widać, że miasto nie wyrosło naturalnie, jak to się stało i było konieczne, ale zostało zaplanowane i celowo rozplanowane przez Kościół Morawski. Oddaję klucz do recepcji. Opowiadam im, co robiłem przez ostatnie kilka dni, a oni są pod wielkim wrażeniem i entuzjastycznie nastawieni do tej pielgrzymki. "Wszystkiego najlepszego na ostatnim etapie" - powiedziano mi i ruszyliśmy.  Po raz kolejny ścieżka prowadzi przez Hutberg i pola do Berthelsdorf, przez które tylko przechodzę.

Za wioską pola są pięknie przeplatane czerwonymi makami i niebieskimi chabrami. Ku uciesze oczu i duszy. Z pewnością ku irytacji rolnika. Wita mnie las. Głęboka zieleń. Pozwalam sobie na krótki objazd do Hirschberg. Mały bazaltowy przełom. Pięknie ukwiecony żmijowcem i cieciorką. Widok obejmuje już Löbauer Berg. Berthelsdorf to następna osada. Ogrodzenie pastwiska w poprzek ścieżki blokuje tam drogę. Na łące stoi ogromne, jasnobrązowe, kudłate bydło z rogami długimi na prawie metr. Wyglądają przytulnie, ale nie zaleca się podchodzenia zbyt blisko. Nawet przyjacielskie machnięcie rogami może mieć poważne konsekwencje. To niesamowite, że te stworzenia rosną tak duże i tłuste tylko na trawie i zieleni. Cóż, słonie mogą robić to samo. Ale rzadko się je tu widuje.

Teraz zaczyna się mniej piękna część niezbyt długiego etapu. Od Berthelsdorf do skrętu na Löbauer Berg jest tylko asfalt i droga, z prawie dwoma kilometrami na ruchliwej trasie na końcu. Została ona niedawno przygotowana. Oficjalnie biegnie tędy nawet szlak turystyczny. A jego przekroczenie jest niebezpieczne. Pielgrzym ma szansę uciec tylko z nasypu, po którym droga zjeżdża w pole, ze względu na ruch samochodowy. Krawędź jest zbyt wąska, by po niej przejść. To niewiarygodne! Ten ostatni etap jest więc jakby koncentratem całej pielgrzymki po Via Sacra. Odcinki, o których najlepiej szybko zapomnieć, takie jak ten lub często nudne odcinki przez przedmieścia i osiedla przemysłowe. A potem dokładnie odwrotnie, cudowne wąskie ścieżki i podjazdy, od uroczych po nierówne, czysta natura i piękno. I często cudowne perełki architektury sakralnej, a także architektura ludowa lub następny cel podróży, żeliwna wieża Löbauer.

Po szczęśliwym przetrwaniu drogi wracam do różnorodnej, bujnej zielonej przyrody Löbauer Berg z niezliczonymi kwitnącymi naparstnicami. Wspinam się na wieżę i po raz kolejny oglądam okolicę. Cała trasa pielgrzymki rozciąga się przede mną, patrząc na zachód w kierunku Kamenz, gdzie pielgrzymka się rozpoczęła, następnie Bautzen, kontynuując zgodnie z ruchem wskazówek zegara do Gór Königshain, Landeskrone, Gór Żytawskich, Gór Łużyckich. Cały krąg jest kompletny i jestem przyjemnie przytłoczony. Przeszedłem, spojrzałem, poczułem, dotknąłem i posmakowałem tego wszystkiego.  Około 280 kilometrów. Ile piw? To nie ma znaczenia. Częstuję się jeszcze jednym w Turmbaude, z wyjątkowym uczuciem ukończenia tej trasy.

Reszta trasy to najwspanialszy freestyle, w dół do Löbau, przez rustykalny las liściasty, przez aleję lipową do rynku i kościoła św. Ileż to dni temu stałem w tym miejscu, po zaledwie czterech pierwszych etapach Via Sacra. Wtedy było to niewyobrażalne, że tak szybko można tu dotrzeć i ukończyć trasę. Z łatwością mógłbym zacząć od nowa, notując i uwzględniając wszystko, co przeoczyłem lub czego nie zauważyłem. Ale prawie normalne codzienne życie znów wzywa i jestem teraz pewien, że mogę zacząć z moimi grupami wędrownymi. Nie mogę się też doczekać własnego łóżka, na którego przygotowanie poświęciłem wiele czasu i wysiłku. To też coś. Ruszam na stację kolejową. Pociąg zabiera mnie prawie do domu. Jestem pełen wdzięczności i radości za ten wspaniały czas pielgrzymki, który tak cudownie wypełnił próżnię koronawirusa i pokazał mi tak wiele nowych rzeczy. Jeszcze raz z radością.